ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΓΑΛΑΖΙΟΥ

Πιθανόν η Μέλπεια που βρισκόταν ψηλά στις πλαγιές των Νομίων ,
να ήταν η θερινή διαμονή των Γαλαζιωτών κατοίκων του Γαλαζίου ,
το οποίο φαίνεται οτι βρισκόταν στη σημερινή  κάτω Μέλπεια.
Τούτο φαίνεται πολυ πιθανό διότι το 1940 στη θέση σκουλαρίκου
της κάτω Γαράντζας ευρέθει αρχαίος τάφος με διάφορα μικροαντικείμενα,
πήλινα αγγεία και μια πλάκα πέτρινη που έγραφε
<<Ενταύθα ιερόν Απόλλωνος , πόλις Γαλάζιον>>
Την πλάκα αυτή ανέγνωσε ο Δημοδιδάσκαλος Ιωάννης Κ. Πέτροβας όπως
αναφέρει σε βιβλίο του και παρουσία του Δημοδιδασκάλου Αντ. Γκόνου.
Η πλάκα κρατήθηκε από τον ιδιοκτήτη του κτήματος Τάση Μπαρκούρα
και εξαφανίστηκε. Η Μέλπεια ίσως και να εχρησίμευε και ως καταφύγιο
των κατοίκων του Γαλαζίου κατά τις διάφορες επιδρομές είτε των Σπαρτιατών
είτε άλλων επιδρομέων. Τα περί Γαλάζιου ήρθε να επιβαιβεώσει το γεγονός
ότι κατά το 1908 στη νότια βουνοπλαγιά του παλιόκαστρου όπου ειναι το εκκλησάκι
Άγιος Δημήτριος ευρέθι τυχαίως σε μια εκσκαφή μια πλάκα μαρμάρινη στην οποία
ανεγράφετο το ψήφισμα του 3ου π.Χ αιώνος των Αθηναίων.
Αναφέρθηκε τότε στο υπουργείο παιδείας το οποίο διέταξε  στον σχολάρχη του
Ελληνικού Σχολείου Διαβολιτσίου να την παραλάβει και να την στείλει στο Υπουργείο.
Η πλάκα παρά την αντίσταση των κατοίκων εστάλη στην Αθήνα. Παρόλο που στην πορεία
ζητήθηκαν πληροφορίες από τους αρμοδίους για την τύχη της , ανευ αποτελέσματος.
Μέχρι σήμερα  στη θέση αυτή στο εκκλησάκι του Άγιου Δημητρίου υπάρχουν αρκετοί ογκόλιθοι
σε σχήμα ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου που μαρτυρούν ότι εκεί υπήρχε ο θρυλούμενος ναός
του Απόλλωνα. Σ΄ ένα τέτοιο λίθο σώζεται ακρωτηριασμένη επιγραφή <<ΜΕΝΗΣ ΑΝΕΘΗΚΕΝ>>

Πηγή : Ιωάννης Κ. Πέτροβας